Mindfulness

In het Spine & Joint Centre heeft dr. Frits de Winter een aardig voetstuk. In onze behandeling maken wij ook dankbaar en met succes gebruik van de principes die hij in zijn boek ‘Pijn de baas’ uiteen zet. In het blad ‘Pijnperiodiek’ van juli 2012 houdt hij echter een betoog over de zin en onzin van mindfulness waar ik graag enkele kanttekeningen bij wil zetten.

Hoewel Frits de Winter zijn betoog vanuit een wetenschappelijk perspectief lijkt op te bouwen krijg je al gauw het gevoel: die mindfulness, daar heeft hij niets mee op. Dit is ook wel verklaarbaar: Frits is een aanhanger van de cognitieve gedragstherapie (CGT). Deze benadering streeft ernaar middels positieve gedachten de negatieve gedachten en emoties te doen afnemen. Mindfulness daarentegen lijkt gedachten er maar te laten zijn waarbij verandering als een wonder verondersteld wordt plaats te vinden. Zo bezien lijkt  mindfulness niet veel anders dan je kop in het zand steken en doen alsof de problemen er niet zijn. Het zal voor iedereen duidelijk zijn dat dit niet werkt. Dit is echter ook niet de gedachte achter mindfulness, hoewel het helaas wel vaak zo gebruikt wordt.

Wat is dan wel de bedoeling van mindfulness? Veel oosterse filosofische stromingen gaan er van uit dat de mens in principe goed in elkaar steekt. Dit komt bijvoorbeeld overeen met de westerse gedachte dat een mens in principe onbeschreven ter wereld komt. Vervolgens doet de mens ervaringen op. Deze ervaringen worden opgeslagen als cognities, die zo een trigger vormen voor gevoelens. In de dagelijkse praktijk beseffen wij ons vaak niet deze onderliggende gedachten, maar wel dat wij overspoeld worden door emoties (positief of negatief). Het toepassen van mindfulness (of: bewuste aandacht zonder oordeel) helpt om bewust te kijken naar wat er feitelijk is en zo los te koppelen van gedachten (cognities) over een situatie, met de daaraan gekoppelde emotie. Hoewel de toegepaste techniek anders is dan binnen de CGT, gebeurt er feitelijk hetzelfde: de persoon wordt uitgedaagd de gedachten analytisch en zoveel mogelijk zonder de gekoppelde emotie te beschouwen. Zowel door de cognitieve gedragstherapie als de mindfulness wordt getracht te koppeling tussen gedachten en emoties te verbreken of om te buigen. Alleen de toegepaste techniek is wat anders. Waar mindfulness de aan een situatie gekoppelde cognities tracht te neutraliseren is het streven van CGT om andere (positieve) cognities te koppelen. Zo bezien is er niet veel verschil tussen CGT en mindfulness en zou het juist goed zijn de sterke aspecten van beide benaderingen te koppelen. En natuurlijk zonder goeroes. Gewoon lekker voetjes op de grond.

Dat mindfulness ook kan helpen bij fysieke leerprocessen zal ik in een volgende blog nader uitleggen.